Đôi điều về khấn và văn khấn

16/06/2019

Từ thời xa xưa đã lưu truyền nhiều lời khấn hết sức linh nghiệm. Sách Đại Việt sử ký toàn thư ghi được một bài khấu của vua Lý Thái Tổ. Lời lẽ rất linh thiêng cảm động cả quỷ thần. Sử chép rằng: “Vào năm Nhâm Tý (Thuận thiên thứ ba – 1012), vua tự cầm quân đi đánh giặc ở Diễn Châu, khi đến đất Vũng Biện (Biện sơn – Tĩnh Gia – Thanh Hóa) gặp lúc trời đất tối tăm, gió sấm dữ dội, vua đốt hương thành tâm nói rằng:

“Tôi là người ít đức, lạm ở trên dâ, nơm nớp lo sợ như sắp sa xuống vực sâu, không dám tin cậy binh uy mà đi đánh dẹp càn bậy, ngược chúng dân, tội ác chồng chất, đến nay không thể dung tha. Còn như trong khi đánh nhau, hoặc giết oan kẻ trung hiếu, hoặc hại lầm kẻ hiền lương, đến nỗi hoàng thiên nổi giận tỏ ý trách móc chỉ bảo thì dẫu gặp tổn hại cũng không dám oán trách. Đến như sau quân có sai phạm gì thì tội lỗi ấy có thể dung thứ, xin trời cao soi tỏ.” Lạ thay, lời khấn vừa dứt thì trời quang mây tạnh, ba quân vô cùng mừng rỡ.

Văn khấn gia tiên

Ấy là điều được ghi trong chính sử, còn dân gian thì lưu truyền biết bao câu chuyện linh ứng nhờ “lời kêu, tiếng khấn” của người làm lễ dâng hương với gia tiên Thánh thần và chư Phật, chưa Bồ tát, Thánh Hiền.

Điều hư, thực thế nào vẫn là chỗ bỏ ngỏ chờ các nhà nghiên cứu, còn với những người có tín ngưỡng, có lòng tin, tự biết mình là kẻ có lỗi đành phải khấn vái tứ phương cầu xin các đấng vô hình thiêng liêng, phù hộ, độ trì cho tai qua, nạn khỏi, cho phúc đức lâm môn, cho nhân an vật thịnh….

Người Việt Nam thường rất coi trọng lễ nghĩa. Người xưa có câu: “Tiếng chào cao hơn mâm cỗ”. Thường nhật, chúng ta có công việc gì bầy biện cỗ bàn thịnh soạn mời mọc khách khứa không có nói trước, thì khách nào dám đụng đũa. Đến dịp lễ tết, nếu như chúng ta làm mâm cao cỗ đầy dân lên cầu cúng mà không có lời khấn, thì thần linh làm sao chứng giám cho được. Vậy nên đang lễ cần có văn khấn để Giãi tỏ lòng thành.

Đây cũng là một tập tục có từ rất lâu đời của người Việt Nam. Nó còn phản ánh một khát vọng sống, khát vọng chân chính của con người mong được có cuộc sống ấm no hạnh phúc.

Đi chùa xin cầu sức khỏe vô biên

Vậy, khấn là thế nào? Điều cốt yếu của một lời khấn là gì?

Có thể hiểu “nôm na”: khấn là sự bày tỏ tâm thành cầu xin của người làm lễ trước các đấng vô hình – linh thiêng như vong hồn của những người đã khuất, oai lực của Bồ Tát, Thánh Thần,… cũng bởi thế, điều cốt yếu của lời khấn là thành tâm chứ chẳng phải ở những lời văn hoa mỹ, cầu kỳ. Cũng chẳng phải ở chỗ cứ cầu cho nhiều là được nhiều.

Theo triết lý của nhà Phật thì Tâm tuy vô hình nhưng lại là sợi dây liên hệ ràng buộc vạn hữu, còn các nhà nho thì cho rằng:

“Tâm động quỷ thần tri” (Nghĩa là Tâm ta thành kính mà cầu khẩn thần linh thì thần linh ắt thấu tỏ).

Như thế lời khấn cốt ở tâm thành. Và, khi khấn cầu người ta không khấn to để mọi người xung quanh nghe thấy mà chỉ khấn lâm râm như chủ đủ cho bản thân người khấn và đấng vô hình – linh thiêng hay biết.

Ngày nay, có người thực thi dân hương truyền thông như lại “cách tân” chỉ cần thắp hương rồi đứng mặc niệm một phút trước bàn thờ, chẳng cần chắp tya, chẳng khấn vái, việc đó là tùy tâm. Nhưng theo chugns tôi thì chỉ nên bỏ phần rườm rà, mê tín dị đoan còn nên giữ lại cái hay của đạo lý, triết lý cổ nhân cũng như vẻ đẹp văn hóa, mang tính chất giáo dục con người noi theo luật đạo đức tập tục của cha ông. Trong thực tế, khi thực thi tin ngưỡng truyền thống này không ít người lúng túng không biết khấn vái ra sao để có thể bày tỏ ước nguyện của mình với tổ tiên, Phật, Thánh?

Bởi vậy, chúng tôi biên soạn tập văn khấn này giúp cho người thực thi tín ngưỡn dễ đọc, dễ nhớ, dễ lưu truyền rộng rãi và phát huy nét hay, nét đẹp đạo lý cổ nhân của dân tộc Việt Nam.

Điều cần lưu ý: Mặc dù các tiết lễ đơn sơ nhưng cũng phải tuân theo những quy ước cổ truyền như:

Cúng Thần nội (tổ tiên): thì không được nhập quán và xưng quốc hiệu (nêu địa chỉ)

Cúng Thần ngoại (Thổ công, Táo quân hay Thần thánh): thì bắt buộc phải nhập quán và xưng quốc hiệu (nêu địa chỉ).

Nếu: - Bố đã chết thì phải khấn là Hiển khảo.

  • Mẹ đã chết thì phải khấn là Hiển tỷ.
  • Ông đã chết thì phải khấn là Tổ khảo.
  • Bà đã chết thì phải khấn là Tổ tỷ.
  • Cụ ông đã chết thì phải khấn là Tằng tổ khảo.
  • Cụ bà đã chết thì phải khấn là Tằng Tổ tỷ.
  • Anh em đã chết thì phải khấn là Thệ huynh, Thệ đệ.
  • Chị em gái đã chết thì phải khấn là Thể tỷ, Thệ muội.
  • Cô dì, chú bác đã chết thì phải khấn là Bà thúc cô dì tỷ muội.

Hoặc khấn chung là Cao tằng tổ khảo tỷ nội ngoại gia tiên.

Mâm cao cỗ đầy trong mỗi ngày cúng

Tùy theo lễ tiết mà cúng Thần ngoại, Thần nội trước hay sau như:

Những ngày tuần, tiết thì phải khấn Thần ngoại trước, Thần nội sau.

Ngày giỗ gia tiên thì phải cáo yết Thần Linh trước, sau mới cúng gia tiên.

Khi cúng giỗ ai phải khấn người đó trước rồi tiếp đến tổ tiên nội ngoại, thứ đến thần linh chúa đất, sau cùng mới tiền chủ, hậu chủ.

Còn những nghi lễ bất thường như động thổ, nhập trạch,… thì cứ theo nghi thức trong văn là đủ.

Đặc biệt khấn Phật thì dù xưng địa chỉ hay không xưng địa chỉ, nói tên hay không nói tên cũng đều được cả, chỉ cốt giãi bày lầm lỗi và ăn năn trước Phật đài sau đến cầu nguyện những điều mình mong muốn là được.

Trong khi biên soạn chúng tôi đã sử dụng với những tư liệu Hán Nôm cổ truyền, như Thọ mai gia lễ, Thanh Hiên tế văn, Quốc âm tế văn sao tập,…. Đồng thời cũng thao khảo rộng các sách mới xuất bản gần đây viết về phong tục tập quán, tập tục thờ cúng tổ tiên,.. Để tiện sử dụng, chúng tôi chia các bài văn khấn nôm thường dùng ra nhiều loại khác nhau.

Xem thêm: Thiết kế nội thất phòng thờ gia tiên bằng gỗ tự nhiên

 

Bài viết cùng chuyên mục

Nhà cấp 4 có 3 phòng ngủ 1 phòng thờ nên thiết kế thế nào?

Nhà có 3 phòng ngủ 1 phòng thờ là kiểu kiến trúc nhà nhận được nhiều sự quan tâm của nhiều người. Nhất là tại các khu vực nông thôn, hoặc gia đình có diện tích đất rộng rãi. ...

08/06/2021

Phòng thờ cạnh phòng bếp có hợp phong thuỷ không?

Phòng thờ cạnh phòng bếp có hợp phong thuỷ không? Xét theo phong thủy là không tốt về phong thủy nhà ở. Việc đặt phòng thờ như vậy sẽ ảnh hưởng đến gia vận, tài lộc và vận may mà gia đình nhận được. ...

07/06/2021

[Tổng hợp] Những mẫu phòng thờ đẹp nhất 2021

Phòng thờ đẹp chính là nét văn hóa mà mỗi gia đình đều muốn thực hiện và trân trọng. Truyền thống thờ cúng tổ tiên đã khởi nguồn từ ngàn đời nay và được lưu giữ cho đến hiện tại và sau này. ...

04/06/2021

Nắm rõ phong thủy phòng thờ việt tránh tiền tài không cánh mà bay

Người Việt ta luôn gìn giữ và bảo tồn truyền thống thờ cúng tổ tiên. Vì thế trong các không gian phòng thờ việt luôn chọn đặt tại vị trí linh thiêng và trang trọng nhất. Nơi để con cháu thờ cúng, tỏ lòng thành kính tới ông bà, tổ tiên. ...

04/06/2021

Tư vấn chọn rèm phòng thờ đẹp, chuẩn phong thủy

Vì thế trong nhiều trường hợp gia chủ ưu tiên chọn cách hóa giải. Trong đó việc chọn rèm phòng thờ đẹp là lựa chọn hóa giải tốt nhất trong các trường hợp. ...

04/06/2021

Tham khảo mẫu phòng thờ biệt thự đẹp

Trong văn hóa của người Việt, phòng thờ không chỉ là yếu tố về mặt tâm linh hay phong thủy. Mà nơi đây còn tạo nên sự ấm cúng và nét đẹp sang trọng của biệt thự. Vậy muốn tạo nên phòng thờ biệt thự đẹp cần lưu ý những gì? ...

03/06/2021

Tư vấn thiết kế phòng thờ sang trọng

Nếu như trước đây, tại những vùng thôn quê, hoặc kiến trúc nhà 3 gian sẽ được thiết phòng thờ sang trọng, tôn nghiêm ngay giữa nhà. Còn đối với những căn nhà cao tầng, nhà có diện tích rộng sẽ được đặt phòng thờ ở tầng lửng, phòng thờ riêng, hoặc ở tầng cao nhất. ...

03/06/2021

Có nên thi công phòng thờ gỗ công nghiệp

Phòng thờ gỗ công nghiệp khác với gỗ tự nhiên. Gỗ tự nhiên trong thi công phòng thờ được lấy từ các thân cây lớn. Gỗ công nghiệp lại ngược lại được sử dụng keo hoặc hóa chất cùng gỗ mụn tạo thành các tấm gỗ. ...

02/06/2021

Cách bày trí phòng thờ phật tại gia

Tại sao mỗi gia đình cần bày trí, thờ tự và tôn trí phòng thờ phật tại gia? Đối với những gia đình theo đạo phật, thì phòng thờ hay bàn thờ phật đóng vai trò quan trọng không thể nào thiếu được. ...

02/06/2021

Hóa giải phòng thờ giữa 2 phòng ngủ

Phòng thờ giữa 2 phòng ngủ, hay phòng thờ nằm ở sau phòng ngủ là điều tối kỵ nhất trong phong thủy. Bởi theo văn hóa tâm linh của người Việt ta, phòng thờ, bàn thờ là nơi linh thiêng và tôn nghiêm mang yếu tố về tâm linh. ...

01/06/2021

Xem hướng phòng thờ 1985 tuổi Ất Sửu

Bạn đang thắc mắc việc xem hướng phòng thờ 1985 tuổi ất sửu thế nào là chuẩn xác nhất? Như bạn đã biết mỗi người sinh ra sẽ có một cung mệnh và tuổi khác nhau. Vì thế việc đặt bàn thờ sẽ theo các hướng khác nhau để chiêu tiến tài lộc. ...

01/06/2021

Nội thất phòng thờ 12m2 ai cũng muốn sở hữu

Hiện nay nhà phố hạn hẹp lớn về mặt diện tích. Vì thế việc sắp xếp và bày trí nội thất phòng thờ 12m là bài toán cần được giải đáp và cân nhắc. Tuy nhiên, bạn đừng quá lo lắng, với diện tích nhỏ những không gian phòng thờ vẫn được thiết kế đẹp mắt, phục vụ tốt việc thờ cúng. ...

31/05/2021